Thuế khoán từng là hình thức nộp thuế phổ biến với hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Tuy nhiên, từ năm 2025, nhiều hộ kinh doanh sẽ không còn áp dụng thuế khoán mà phải chuyển sang kê khai doanh thu thực tế. Vậy thuế khoán là gì, vì sao bị thay thế và sau khi bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh phải đóng những loại thuế nào? Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp đầy đủ, dễ hiểu và cập nhật theo quy định mới nhất.
Thuế khoán là gì và đang áp dụng như thế nào?
Thuế khoán là hình thức định thuế theo mức khoán doanh thu và tỷ lệ thuế áp dụng cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không thực hiện chế độ kê khai thuế theo hóa đơn. Theo Thông tư 40/2021/TT-BTC, cơ quan thuế sẽ căn cứ doanh thu ước tính để áp dụng mức thuế khoán.
Trong năm 2025, thuế khoán đang áp dụng cho nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ có doanh thu không đồng đều và không sử dụng hóa đơn điện tử. Các khoản thuế bao gồm: thuế GTGT, thuế thu nhập cá nhân (TNCN), thuế môn bài.
Lộ trình bãi bỏ thuế khoán mới nhất
Chính phủ và Quốc hội đã ban hành lộ trình rõ ràng nhằm xóa bỏ hình thức thuế khoán để chuyển sang cơ chế kê khai theo doanh thu thực tế. Theo Nghị quyết 198/2025/QH15 và hướng dẫn triển khai từ Bộ Tài chính, lộ trình này được chia thành hai giai đoạn quan trọng:
- Từ 01/6/2025: Hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên mỗi năm bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử và chuyển sang kê khai thuế theo doanh thu thực tế. Hình thức thuế khoán chính thức không còn áp dụng với nhóm đối tượng này.
- Từ 01/01/2026: Toàn bộ các hộ kinh doanh, bao gồm cả những hộ có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm, sẽ ngừng áp dụng thuế khoán. Thay vào đó, họ sẽ phải kê khai, nộp thuế dựa trên doanh thu thực tế phát sinh hằng tháng hoặc hằng quý.
Theo Nghị quyết 198/2025/QH15 và phân tích từ Bộ Tài chính, lý do bãi bỏ thuế khoán gồm:
- Thiếu minh bạch: Thuế khoán dựa trên ước tính doanh thu, dễ dẫn đến thất thu thuế, gây bất bình đẳng với các doanh nghiệp kê khai đầy đủ.
- Không phù hợp với chuyển đổi số: Trong bối cảnh Việt Nam thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, việc sử dụng hóa đơn điện tử và kê khai thuế theo doanh thu thực tế là điều tất yếu.
- Không phản ánh đúng thực tế hoạt động: Hộ kinh doanh có thể tăng giảm doanh thu linh hoạt nhưng thuế khoán lại được cố định cả năm, gây thiếu công bằng.
Việc xóa bỏ thuế khoán buộc hộ kinh doanh phải thay đổi phương thức quản trị và minh bạch hóa doanh thu. Tuy nhiên, điều này cũng giúp họ quản lý tài chính tốt hơn, giảm rủi ro bị xử phạt và tạo điều kiện thuận lợi khi vay vốn hoặc xin hỗ trợ từ chính sách Nhà nước.
Xem thêm: Luật thuế giá trị gia tăng VAT mới nhất cần đặc biệt lưu ý
Hộ kinh doanh sẽ phải nộp những loại thuế nào khi không còn thuế khoán?
Sau khi hình thức thuế khoán bị bãi bỏ hoàn toàn vào năm 2026, hộ kinh doanh vẫn tiếp tục có nghĩa vụ nộp thuế nhưng theo hình thức kê khai doanh thu thực tế. Cụ thể, các loại thuế áp dụng bao gồm:
- Thuế giá trị gia tăng (GTGT): Được tính theo phương pháp trực tiếp hoặc khấu trừ tùy thuộc vào điều kiện và mức doanh thu của hộ kinh doanh. Với các hộ nhỏ lẻ, phương pháp trực tiếp thường được áp dụng, với mức thuế suất theo tỷ lệ trên doanh thu (1% – 5%).
- Thuế thu nhập cá nhân (TNCN): Cũng được tính dựa trên doanh thu thực tế nhân với tỷ lệ phần trăm quy định theo ngành nghề. Ví dụ, dịch vụ ăn uống, làm đẹp thường áp dụng 2% – 3% trên doanh thu.
- Lệ phí môn bài: Là khoản thuế cố định hằng năm, phụ thuộc vào mức doanh thu của hộ kinh doanh trong năm trước đó. Theo quy định hiện hành, hộ có doanh thu từ 500 triệu đến dưới 1 tỷ đồng phải nộp 500.000 đồng/năm, còn từ 1 tỷ đồng trở lên là 1 triệu đồng/năm.
Việc áp dụng các loại thuế này theo hình thức kê khai không chỉ tạo ra sự minh bạch cho hệ thống thuế, mà còn khuyến khích các hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn đầy đủ, từ đó xây dựng lịch sử tài chính rõ ràng, hỗ trợ cho việc mở rộng kinh doanh trong tương lai.
Xem thêm: Cách tính thuế giá trị gia tăng cho hộ kinh doanh và doanh nghiệp
Hướng dẫn hộ kinh doanh kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế
Việc chuyển từ thuế khoán sang hình thức kê khai thuế theo doanh thu thực tế sẽ yêu cầu hộ kinh doanh làm quen với quy trình kê khai rõ ràng và tuân thủ đúng hạn. Dưới đây là các bước cơ bản mà hộ kinh doanh cần thực hiện:
Bước 1: Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ
Hộ kinh doanh cần có:
- Hóa đơn đầu ra, đầu vào nếu có
- Sổ sách ghi chép doanh thu hoặc phần mềm quản lý doanh thu
- Tờ khai thuế GTGT, TNCN theo mẫu của Tổng cục Thuế
Các hộ chưa có phần mềm kế toán có thể sử dụng công cụ đơn giản như Excel, hoặc đăng ký phần mềm hỗ trợ kê khai để đảm bảo tính chính xác.
Bước 2: Truy cập Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế
Địa chỉ chính thức: https://canhan.gdt.gov.vn
Tại đây, hộ kinh doanh có thể đăng nhập tài khoản cá nhân đã đăng ký với cơ quan thuế và tiến hành kê khai trực tuyến.
Bước 3: Lập và gửi tờ khai thuế
Hộ kinh doanh thực hiện kê khai các loại thuế cần nộp dựa trên doanh thu thực tế phát sinh. Ví dụ:
- Kê khai thuế GTGT theo doanh thu nhân với tỷ lệ trực tiếp (1% – 5%)
- Kê khai thuế TNCN theo tỷ lệ ngành nghề (0,5% – 5%)
Hạn kê khai:
- Kê khai theo quý: Chậm nhất ngày 30 của tháng đầu quý sau
- Kê khai theo tháng (nếu doanh thu lớn): Chậm nhất ngày 20 của tháng tiếp theo
Bước 4: Nộp thuế đúng hạn
Sau khi kê khai, hệ thống sẽ hiển thị số thuế phải nộp. Hộ kinh doanh thực hiện nộp qua ngân hàng thương mại, ví điện tử liên kết hoặc Internet Banking theo hướng dẫn.
Lưu ý: Việc nộp chậm sẽ bị tính tiền chậm nộp theo quy định của Luật Quản lý thuế.
Bước 5: Lưu trữ chứng từ đầy đủ
Sau khi hoàn tất kê khai và nộp thuế, hộ kinh doanh cần lưu trữ chứng từ liên quan để sẵn sàng cung cấp khi cơ quan thuế kiểm tra. Chứng từ gồm: hóa đơn, tờ khai, biên lai nộp thuế và các chứng từ liên quan.
Những lưu ý quan trọng khi chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai thực tế
Chuyển đổi từ thuế khoán sang hình thức kê khai theo doanh thu thực tế không chỉ là thay đổi cách tính thuế, mà còn kéo theo hàng loạt yêu cầu về kỹ năng, công cụ và nhận thức của hộ kinh doanh.
Dưới đây là một số lưu ý quan trọng nhà bán hàng cần lưu ý khi không còn thuế khoán:
- Không còn “ước lượng”, phải minh bạch số liệu: Hộ kinh doanh cần quen với việc ghi chép đầy đủ doanh thu, chi phí để phục vụ kê khai. Các khoản thu chi nên được ghi nhận theo ngày, có đối chiếu với hóa đơn và tài khoản ngân hàng.
- Sử dụng hóa đơn điện tử: Theo quy định hiện hành, mọi hộ kinh doanh chuyển sang kê khai thực tế đều bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử để ghi nhận doanh thu.
- Chủ động thời hạn nộp thuế: Khác với thuế khoán được thông báo một lần, kê khai thuế yêu cầu nộp đúng hạn hàng tháng hoặc hàng quý. Việc quên hạn sẽ bị xử phạt.
- Hiểu và áp dụng đúng tỷ lệ thuế: Tuỳ ngành nghề, tỷ lệ tính thuế GTGT và TNCN sẽ khác nhau. Cần tra cứu và áp dụng chính xác để tránh sai sót.
- Trang bị công cụ hỗ trợ: Có thể sử dụng phần mềm quản lý bán hàng, ứng dụng kế toán đơn giản hoặc nhờ đến dịch vụ hỗ trợ kê khai để đảm bảo đúng quy định.
Việc nắm rõ các lưu ý trên sẽ giúp hộ kinh doanh tránh sai sót, giảm rủi ro xử phạt và dần làm quen với cơ chế quản lý tài chính hiện đại hơn.
Xem thêm: Cách xuất hóa đơn điện tử cho hộ kinh doanh đầy đủ, chi tiết nhất
Chuyển đổi từ thuế khoán sang hình thức kê khai theo doanh thu thực tế là xu hướng tất yếu nhằm nâng cao tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong quản lý thuế. Dù có thể gặp khó khăn ban đầu, nhưng với sự chủ động cập nhật thông tin và áp dụng đúng quy định, hộ kinh doanh hoàn toàn có thể thích ứng nhanh và tận dụng lợi ích từ cơ chế mới.
Với vai trò là trợ lý tài chính cho nhà bán hàng và doanh nghiệp, Tingee sẽ tiếp tục đồng hành cùng bạn trong việc cập nhật chính sách thuế mới nhất và tối ưu quy trình kê khai, nộp thuế.
Đừng quên theo dõi Tingee để luôn chủ động trước mọi thay đổi trong thời đại chuyển đổi số nhé!
