Chữ ký số HSM đang trở thành xu hướng tất yếu trong các giao dịch số nhờ tính bảo mật vượt trội và tốc độ xử lý nhanh chóng. Bài viết này của Tingee sẽ giúp bạn hiểu rõ lý do vì sao nhiều doanh nghiệp, tổ chức đang chuyển từ USB Token sang HSM để tối ưu hiệu quả và an toàn khi ký số từ xa.
Khái niệm về chữ ký số HSM
Chữ ký số HSM là một loại chữ ký số được tạo ra và lưu trữ bên trong thiết bị phần cứng chuyên dụng có độ bảo mật cao. HSM đảm bảo rằng khóa bí mật dùng để ký số không bị lộ ra ngoài môi trường, từ đó tăng cường tính an toàn, bảo mật cho mọi giao dịch điện tử.
Khác với chữ ký số thông thường được lưu trữ trên USB Token hoặc phần mềm (Soft Token), chữ ký số HSM hoạt động dựa trên nền tảng thiết bị phần cứng được chứng nhận đạt tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo bảo mật vật lý lẫn logic.
Xem thêm: Ký số từ xa và lưu ý cần biết trước khi triển khai
Nguyên lý hoạt động của chữ ký số HSM
HSM hoạt động như thế nào?
Chữ ký số HSM hoạt động dựa trên nền tảng phần cứng chuyên dụng để thực hiện các thao tác mã hóa, tạo và lưu trữ khóa riêng an toàn. Thiết bị HSM thường được đặt tại trung tâm dữ liệu của nhà cung cấp dịch vụ chữ ký số, đảm bảo môi trường vật lý lẫn kỹ thuật đạt chuẩn bảo mật quốc tế.
Khi người dùng yêu cầu ký số một tài liệu, hệ thống sẽ gửi yêu cầu đến máy chủ chứa HSM. Tại đây:
- Thiết bị HSM thực hiện ký bằng khóa riêng đã được tạo và lưu trữ trước đó.
- Quá trình ký số hoàn toàn diễn ra trong HSM, không để lộ khóa riêng ra ngoài.
- Dữ liệu đã ký được gửi trả lại hệ thống người dùng.
Điểm nổi bật là toàn bộ quá trình ký được tự động hóa và diễn ra gần như tức thì, phù hợp cho môi trường doanh nghiệp có nhu cầu ký số khối lượng lớn, liên tục.
Mô hình hoạt động HSM trong thực tế
Có hai mô hình chính:
- On-premise HSM: Doanh nghiệp tự đầu tư và quản lý thiết bị HSM đặt tại cơ sở của mình.
- Cloud HSM: Sử dụng dịch vụ HSM từ nhà cung cấp. Thiết bị HSM đặt tại trung tâm dữ liệu của nhà cung cấp, được kết nối thông qua giao thức bảo mật.
HSM đáp ứng tiêu chuẩn nào?
Các thiết bị HSM được sử dụng trong dịch vụ chữ ký số bắt buộc phải đạt các tiêu chuẩn an toàn quốc tế, như:
- FIPS 140-2 level 3 trở lên (tiêu chuẩn của Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Hoa Kỳ).
- Common Criteria EAL 4+ (tiêu chuẩn đánh giá bảo mật toàn cầu).
Tại Việt Nam, các nhà cung cấp chữ ký số HSM phải được cấp phép hoạt động bởi Bộ Thông tin và Truyền thông, đồng thời tuân thủ quy định tại Nghị định 130/2018/NĐ-CP và Thông tư 16/2019/TT-BTTTT.
Xem thêm: Tất tần tật thông tin về chữ ký số mà doanh nghiệp nên biết
Ưu điểm và nhược điểm của chữ ký số HSM
Ưu điểm của chữ ký số HSM
Ký số HSM có nhiều ưu điểm vượt trội, cụ thể:
- Độ bảo mật cao vượt trội: HSM sử dụng phần cứng chuyên dụng để lưu trữ khóa bí mật, giúp hạn chế tối đa rủi ro bị tấn công so với các hình thức lưu trữ phần mềm hoặc USB Token truyền thống.
- Khả năng ký số đồng thời với số lượng lớn: Khác với USB Token chỉ xử lý từng chữ ký một cách tuần tự, chữ ký số HSM có thể xử lý hàng ngàn yêu cầu ký trong thời gian ngắn nhờ khả năng tích hợp vào hệ thống máy chủ. Điều này đặc biệt phù hợp với doanh nghiệp có khối lượng giao dịch lớn mỗi ngày.
- Dễ dàng tích hợp vào hệ thống phần mềm doanh nghiệp: Chữ ký số HSM hỗ trợ giao thức API hiện đại giúp việc tích hợp vào các hệ thống quản trị hoặc hệ thống hóa đơn điện tử diễn ra thuận tiện.
- Quản lý tập trung, tiết kiệm chi phí vận hành: Với mô hình ký số tập trung, HSM cho phép doanh nghiệp quản lý quyền ký số theo vai trò, hạn mức và thời gian giúp dễ dàng kiểm soát nội bộ và giảm chi phí mua thiết bị phần cứng riêng lẻ cho từng người dùng.
Nhược điểm của chữ ký số HSM
Bên cạnh những ưu điểm, loại chữ ký số này vẫn còn tồn tại một vài hạn chế:
- Chi phí đầu tư ban đầu cao: So với Token, chi phí để triển khai chữ ký số HSM cao hơn đáng kể. Tuy nhiên, chi phí này sẽ được bù đắp dần theo thời gian nhờ hiệu suất ký cao và quản lý tập trung.
- Yêu cầu hạ tầng kỹ thuật: Để vận hành HSM, doanh nghiệp cần có đội ngũ kỹ thuật có kiến thức về bảo mật và hệ thống, hoặc lựa chọn mô hình thuê dịch vụ HSM từ nhà cung cấp uy tín.
- Không phù hợp với cá nhân hoặc hộ kinh doanh nhỏ: Do đặc thù kỹ thuật và chi phí triển khai, chữ ký số HSM không phù hợp với các đơn vị có nhu cầu ký thấp hoặc cần sử dụng linh hoạt trên thiết bị cá nhân.
Lưu ý khi lựa chọn dịch vụ chữ ký số HSM
Việc lựa chọn đúng nhà cung cấp dịch vụ chữ ký số HSM không chỉ đảm bảo hiệu quả vận hành mà còn giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật và tránh rủi ro an ninh mạng.
Dưới đây là một số lưu ý quan trọng trước khi quyết định sử dụng:
Đảm bảo nhà cung cấp được cấp phép hợp pháp
Theo Điều 9 Nghị định 130/2018/NĐ-CP, các đơn vị cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng phải được Bộ Thông tin và Truyền thông cấp phép. Bạn có thể kiểm tra danh sách các nhà cung cấp hợp lệ tại trang Cục An toàn thông tin.
Xem xét về cơ sở hạ tầng HSM
Chữ ký số HSM yêu cầu phải vận hành trên hệ thống phần cứng bảo mật đạt chuẩn. Hãy kiểm tra xem nhà cung cấp có:
- Hạ tầng đặt tại Việt Nam hay không
- Đạt chuẩn FIPS 140-2 Level 3 hoặc tương đương
- Có backup và hệ thống dự phòng dữ liệu an toàn
Khả năng tích hợp và mở rộng
Một dịch vụ HSM tốt cần dễ dàng tích hợp với phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử, hệ thống ERP, CRM,… đang được doanh nghiệp sử dụng. Vì vậy, khi lựa chọn đơn vị cung cấp, bạn hãy ưu tiên các đơn vị có:
- API mở và tài liệu rõ ràng
- Hỗ trợ kỹ thuật tốt trong quá trình triển khai
Chọn mô hình HSM phù hợp với quy mô và nhu cầu sử dụng
Đối với doanh nghiệp lớn, tổ chức tài chính, ngân hàng, nên sử dụng HSM vật lý riêng biệt – thiết bị phần cứng được đặt tại trung tâm dữ liệu của tổ chức hoặc tại nhà cung cấp dịch vụ, giúp kiểm soát hoàn toàn việc lưu trữ và vận hành khóa riêng.
Ngược lại, đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, bạn có thể lựa chọn HSM dùng chung hoặc HSM-as-a-Service từ nhà cung cấp uy tín. Giải pháp này tiết kiệm chi phí đầu tư ban đầu, dễ triển khai, nhưng vẫn đảm bảo mức độ bảo mật nếu nhà cung cấp đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
Một số câu hỏi thường gặp
Chữ ký số HSM có bắt buộc không theo quy định pháp luật?
Theo Nghị định 130/2018/NĐ-CP về quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ chứng thực chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng, không bắt buộc tổ chức, doanh nghiệp phải sử dụng chữ ký số HSM.
Tuy nhiên, với các tổ chức có nhu cầu ký số tự động số lượng lớn hoặc yêu cầu bảo mật cao, HSM được khuyến nghị sử dụng như một giải pháp thay thế an toàn và hiệu quả hơn so với USB Token truyền thống.
Ai nên sử dụng chữ ký số HSM?
Dù không bắt buộc, nhưng nhiều nhóm tổ chức, doanh nghiệp nên cân nhắc chuyển sang dùng chữ ký số HSM để tối ưu hiệu quả vận hành:
|
Đối tượng |
Lý do nên dùng chữ ký số HSM |
|
Doanh nghiệp lớn, tập đoàn |
Ký số tự động hóa hàng nghìn hóa đơn/ngày, bảo mật nội bộ cao |
|
Ngân hàng, tổ chức tài chính |
Yêu cầu bảo mật cấp độ cao, xử lý giao dịch liên tục |
|
Doanh nghiệp chuyển đổi số |
Tích hợp hệ thống ERP, CRM cần ký số không gián đoạn |
|
Doanh nghiệp FDI, xuất nhập khẩu |
Đáp ứng yêu cầu chuẩn quốc tế và ký xuyên biên giới |
Xem thêm: Chứng thực chữ ký số và tất cả những gì bạn cần biết trước khi thực hiện
Vậy có thể thấy, chữ ký số HSM là giải pháp ký số phù hợp với xu hướng chuyển đổi số của doanh nghiệp hiện đại. Tuy chi phí đầu tư ban đầu có thể cao hơn, nhưng hiệu quả bảo mật và vận hành mà HSM mang lại là hoàn toàn xứng đáng. Doanh nghiệp nên cân nhắc kỹ về nhu cầu, mô hình sử dụng và chọn nhà cung cấp uy tín để đảm bảo triển khai hiệu quả.
Hãy theo dõi website của Tingee để đọc thêm nhiều bài viết hữu ích khác bạn nhé!
